Ulusal Marşlar – Milli Marşlar
Ulusal marş : Millî marş ya da ulusal marş; bir ülkenin bağımsızlığının ve gücünün simgesi olan, yurtseverlik duygusunun ifadesi olarak hükümet tarafından onaylanmış ya da halk arasında benimsenmiş, genellikle bestelenmiş haliyle çeşitli etkinliklerde seslendirilen sözlü müzik parçası.
Tarihçe
Ulusal marşların yazım amacının eski uygarlıklarda savaşta karşı tarafı ürkütmek, kaçırmak olduğu bilinir. İlk çağlarda sadece sözlü ve danslı olan marş, ileriki yıllarda Peru ve Yeni Zelanda yerlilerinin sesli müzik aletlerini kullanmasıyla,başka ülkeleri de teşvik etmiş ve birçok ülke aynı anda besteciler bularak marşlarını bestelemiştir.
En eski ulusal marş; İngiltere’de 18. yüzyılın ortalarından beri kraliyet törenlerinde söylenen ve 1825’te ulusal marş ilân edilen God Save the King/Queen”(Tanrı Kralı/Kraliçeyi Korusun)” adlı marştır. 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında Avrupa ülkelerinin çoğunda ulusal marşlar bestelenmiş ya da var olan ezgiler bu amaca uyarlanmıştır.
Ulusal marşlar, müzik değerleri bakımından büyük farklılıklar gösterir; ayrıca söz ya da müzik yazarı, bazen yabancı bir milletten olabilir. Siyaset ya da uluslararası ilişkilerdeki değişiklikler de sözlerin değiştirilmesine ya da yeni bir ulusal marşın benimsenmesine yol açabilir. Örneğin 1944’te SSCB’de Gimn Enternasyonal’in yerini almıştır. Marşın yazarı, ünlü bir şair ya da bestecidir. Bunlardan Avusturya’nın ilk ulusal marşı olan Gott erhalte Fransz den Kaiser’in (1797; Tanrı İmparator Franz’ı Korusun) bestecisi Haydn’dır ve sözleri, 1929’da değiştirilmiştir. Haydn’ın bestesiyle 1922’de Alman ulusal marşı olarak kabul edilen Deutschland, Deutschland über Alles (Almanya, Her Şeyin Üstünde Almanya) Einigkeit und Recht und Freihet (Birlik ve adalet ve özgürlük) sözleriyle başlayan üçüncü kıt’ası; bugün Almanya’nın ulusal marşıdır (Alman Ulusal Marşı) . 1922’den önce Alman Ulusal Marşı olan Heil dir im Siegerkranz’ın (Selam Sana Zafer)
Kullanım
Ulusal marşlar, pek çok yerde kullanılabilir; özellikle ulusal bayram ve kutlamalarda yaygın olarak kullanıldığı gibi spor etkinliklerinde de çalınır. Başta Olimpiyat Oyunları olmak üzere çoğu sportif mücadele sonunda yapılan madalya törenlerinde altın madalya kazanan takımın veya sporcunun ülkesinin ulusal marşı çalınır.
Bazı ülkelerde okullarda dersler başlamadan önce ulusal marş okunur; radyo ve televizyonların yayınlarına başlamadan önce hatta bir tiyatro ya da sinema gösteriminden önce bile marş çalınabilir. Bazı okullarda pazartesi günleri derslere başlamadan önce ve cuma günleri okul bittikten sonra tören yapılır. Bu, ulusal bütünlüğü destekleyici bir eylemdir.
Ulusal marşlar, müzik değerleri bakımından büyük farklılıklar gösterir; ayrıca söz ya da müzik yazarı, bazen yabancı bir milletten olabilir. Siyaset ya da uluslararası ilişkilerdeki değişiklikler de sözlerin değiştirilmesine ya da yeni bir ulusal marşın benimsenmesine yol açabilir. Örneğin 1944’te SSCB’de Gimn Enternasyonal’in yerini almıştır. Marşın yazarı, ünlü bir şair ya da bestecidir.
Uluslararası marşlar
– Enternasyonal Marşı, dünya sosyalist hareketinin marşı sayılır.
– Neşeye Övgü; Ludwig van Beethoven’ın 1824 yılında tamamladığı 9. senfonisinin dördüncü ve sonuncu bölümlerini bu şiire uyarlamasından dolayı tanınmıştır ve Avrupa Konseyi ile Avrupa Birliği tarafından Avrupa Marşı olarak kabul edilir.
– Olimpiyat Marşı; ilk kez 1896’daki ilk olimpiyat oyunlarında çalınmıştır, 1964’ten beri düzenlenen bütün Olimpiyat Oyunları’nda ev sahibi ülkenin dilinde seslendirilir.
İstiklal Marşı
Osmanlı döneminden günümüze gelen en eski marş 1737 yılında İstanbula gelen m. de Blainville tarafından notaya alınarak 1767 de Paris’te yayımlandığı için günümüze ulaşan “Yeniçeri Marşı” dır. Mehter takımı Yeni Çeri ocağı ile birlikte kaldırıldığı için repertuarı da unutulmuştur. Bu gün çalınan mehter marşları İkinci Meşrutiyet döneminde bestelenmiştir.
Kurtuluş Savaşı’nın Londra Konferansı’nın gündemde olduğu, İkinci İnönü, Aslıhanlar, Dumlupınar savaşlarının henüz gerçekleşmediği günlerde Birinci Büyük Millet Meclisi “İstiklal Marşı”nı seçmiştir. Marşı Meclis’in veya uzmanlardan oluşacak komisyonun seçmesi, marşın komisyonda düzeltilmesi ve beste yapılıp yapılamayacağı açısından komisyona bestecilerin de alınması, marşın ısmarlama veya halkın tercümanı olması genel kurulda tartışılmış, marşı beğenmeyenlerin el kaldırmayı reddettiği iki oylamadan sonra, Mehmet Akif Ersoy ‘un şiiri 12 Mart 1921’de kabul edilmiştir.
Yirmi dört bestecinin katıldığı beste yarışması savaş nedeniyle sonuçlanamamıştı. “İstiklal Marşı” çeşitli yerlerde farklı bestelerle söylenmekteydi. Edirne’de Ahmet Yekta Madran, İzmir’de İsmail Zühtü, İstanbul tarafında Zati Arcan, Kadıköy tarafında ise Ali Rifat Çağatay’ın besteleri geçerliydi. 1924’te Ali Rifat Çağatay’ın bestesi resmi marş kabul edildikten sonra 1930’dan itibaren Zeki Üngör‘ün bestesi milli marş olarak kabul edilerek çalınmaya başlandı.
Cumhuriyet dönemi milli marş yanında askeri marşların, askeri birlik ve okullar başta olmak üzere okul ve kurum marşlarının bestelenip törenlerde seslendirildiği dönem oldu.
